Burgerboerderijen voor een nieuwe voedselketen
Op 4 april maakte ik deel uit van een bont gezelschap uit Midden-Delfland dat een bezoek bracht aan de Eemlandhoeve. Biologische boeren, mensen van ANV Vockestaert, de Midden-Delfland Vereniging, Natuurmonumenten en de gemeente Midden-Delfland. Een bijzonder reisgezelschap, maar daarover later meer.
Jan Huijgen’s Eemlandhoeve
Eerst over het doel van onze reis; De Eemlandhoeve in Bunschoten en het initiatief voor ‘Burgerboerderijen‘. Jan Huijgen, boer en filosoof was onze gastheer. Voor mij was het een bijzondere kennismaking. Ik volg Jan al vijfentwintig jaar. Hij was met zijn Eemlandhoeve een van de eerste pioniers naar verbrede landbouw. Maar pas vandaag ontmoette ik hem op zijn bedrijf. Jan is na al die tijd nog steeds even prikkelend en vernieuwend, spreekt tot de verbeelding en is een voorbeeld voor anderen. Ook in Midden-Delfland, vandaar dit bezoek. Een initiatief van De Midden-Delfland Vereniging en de biologische boeren Bas, Jeroen en Roel.
Burgerboerderijen
In Burgerboerderijen werken burgers en boeren samen. Jan Huijgen motiveert de reden voor zijn initiatief als volgt. De huidige voedselketen wordt gedomineerd door het grootwinkelbedrijf. Prijs is de alles bepalende drijfveer. De keten is niet transparant. De boer weet niet waar zijn product blijft. En de burger raakt steeds meer vervreemd van zijn voedsel. Dit alles betekent dat er schakels in de keten zijn waarop onbetaalde kosten worden afgewenteld. Dit zijn de bodem en biodiversiteit, de boer en – in Jan zijn woorden de vierde B – de body (gezondheid) van de burger. Persoonlijk zie ik Jan zijn toevoeging van de burger in deze opsomming als bijzonder terecht. Dit geeft nog nadrukkelijker aan dat de huidige voedselketen aan beide zijden slachtoffers maakt; ‘de kaars brandt aan twee kanten!’
Burgerparticipatie voor een nieuwe voedselketen
Om dit te doorbreken is een nieuw ontwerp voor de voedselketen nodig. Duurzaam, transparant en met een eerlijke waardeverdeling in de keten. De stedelijke regio wordt daarvoor het bepalende schaalniveau. Boeren en burgers gaan zich verbinden en samenwerken. De boer vanuit zijn passie voor de natuur en de burger met meedoen, bestellen en participeren. Zo krijgt de burger weer zicht op de keten en kennis van zaken over zijn eten en daarmee zijn gezondheid. Met veel overtuiging en enthousiasme presenteerde Jan zijn ideeën en aanpak voor Burgerboerderijen. Hij heeft al een grote groep burgers aan zijn bedrijf weten te binden. Met draagvlak, meedoen en ook met geld. Onze biologische boeren willen bij hun mobiele zuivelinstallatie ook samenwerken met burgers en daarvoor het concept Burgerboerderijen naar Midden-Delfland brengen. Ik vind dit een toe te juichen initiatief. Met meer ideeën en innovaties bij boeren en andere ondernemers en 2,5 miljoen burgers en consumenten om ons heen is Midden-Delfland bij uitstek een regio om het ontwerp voor de nieuwe voedselketen en Burgerboerderijen te ontwikkelen.
Een bijzonder reisgezelschap
Daarbij kom ik op de samenstelling van het reisgezelschap. Hierin zie ik een goede basis om met Burgerboerderijen ook in Midden-Delfland vorm te geven aan samenwerking van burgers en boeren voor een duurzame voedselketen. De Midden-Delfland Vereniging en Natuurmonumenten hebben regionaal en landelijk een enorm bereik naar burgers. De gemeente kiest in zijn collegewerkprogramma voor ‘Duurzaam vooruit!’ De boeren zijn al begonnen en vormen met Jan Huijgen een krachtig kennis- en praktijk netwerk om het model van Burgerboerderijen verder te ontwikkelen en realiseren. Daarbij is Jan – als winnaar van de Mansholtprijs – een waardevolle inspirator, opiniemaker en beïnvloeder richting de politiek en regering.
Zonder commentaar
Het meest treffend van het bezoek vond ik de wandeling door de stallen van de Eemlandhoeve en die van de buurman. In Jan zijn woorden: ‘een excursie naar de breedste boer en de grootste boer.’ De één werkt voor de regionale markt, de ander voor de wereldmarkt. Zonder toelichting en commentaar beleefde ik in de beide stallen precies wat de keuze van je voedsel betekent voor landschap en dierenwelzijn (lees mijn eerdere column op deze site; ‘Vreten voor de Stad’). De waarde van Burgerboerderijen voor een wederkerige verantwoordelijkheid van burger en boer heeft voor mij geen extra argumentatie meer nodig.
Foto’s: Eemlandhoeve en Annelou van Kleef
