Midden-Delfland werkt samen aan vernieuwing
Hoe zorg je dat er in een gebied iets verandert waardoor een nieuwe, duurzame toekomst mogelijk wordt? Door de mensen die er wonen, werken en bij betrokken zijn te laten samenwerken en samen te laten leren en innoveren, en dat deskundig te begeleiden.
Wageningen University & Research doet dat bijvoorbeeld in Midden-Delfland, een open groen gebied tussen Rotterdam, Delft en Den Haag. Op 21 juni laten boeren zien welke stappen er afgelopen jaar zijn gezet met het innovatienetwerk Midden IN Delfland (MinD).
Veenweidegebied Midden-Delfland
In Midden-Delfland ligt een open en eeuwenoud veenweidelandschap: weides, koeien en sloten met kleine dorpen. Sinds 2015 loopt er een stuk snelweg doorheen waar ruim zestig jaar discussie aan vooraf is gegaan, de A4 van Delft naar Schiedam. Het illustreert de druk op de bufferzone, zoals dat vroeger heette.
Om niet te worden volgebouwd, moet het gebied zich blijven bewijzen als waardevol, in cultuurhistorisch en economisch opzicht. ‘Het moet mooi en toegankelijk zijn voor de stedelingen eromheen om belangrijk te blijven’, zegt Judith Westerink, projectleider vanuit Wageningen Environmental Research. De ontwikkelingen in de landbouw, in dit gebied voornamelijk melkveehouderij, leiden niet vanzelfsprekend tot een mooi en duurzaam landschap in de toekomst. ‘Maar zonder boeren verdwijnt dit landschap ook.’ MinD werkt aan een duurzaam toekomstperspectief voor de landbouw via het leveren van landschapsdiensten, zoals lokaal voedsel en zorg voor weidevogels.
Hoe zie je de toekomst?
De onderzoekers begonnen daarom in 2017 met stad- en landgesprekken. Ze brachten mensen bij elkaar, boeren en omwonenden, om ze te laten nadenken over de betekenis van Midden-Delfland en wat ze belangrijk vinden aan het gebied. Boeren vroegen ze bijvoorbeeld: wat zou je willen innoveren en hoe zie je de toekomst van je bedrijf? ‘De stad wil en vindt veel van het gebied, maar er is geen vanzelfsprekend contact tussen stad en land. Vanuit onze sociaalwetenschappelijke inzichten organiseerden we dat contact om zo andere kennis binnen te brengen om boeren uit te dagen en vernieuwingen aan te jagen. Werelden die elkaar niet vaak tegenkomen konden zo samen de problemen bespreken, elkaar inspireren en kansen ontdekken.’
Experimenten
In kleine groepen experimenteren boeren en stedelingen nu samen met nieuwe technologie, nieuwe verdienmodellen en nieuwe producten en diensten, passend bij het gebied en de bedrijven. ‘Iedere boer is anders. De bedoeling is dat teams ideeën concreet maken en van elkaar en het experiment willen leren.’
Zo wordt onder meer gewerkt aan een natuurinclusieve boerderij, een maatschappelijke bokashi-keten (fermentatie van bermmaaisel met ruwe mest als hoogwaardige meststof voor openbaar groen, volkstuinen en het boerenbedrijf), een nieuwe generatie jongvee (gezond buiten lopend), meer contact van boeren met de stad, een energieneutrale boerderij, een mobiele zuivelinstallatie die lokale kaas en yoghurt kan maken, en een Herenboereninitiatief (consumenten die als coöperatie een boer in dienst hebben).
De teams krijgen zo nodig begeleiding uit het netwerk en kunnen via de onderzoekers bijvoorbeeld studenten inzetten voor onderzoek. ‘Het uiteindelijke doel is dat innoveren en samenwerken om dat voor elkaar te krijgen, normaal wordt, de standaardmodus ofwel de MinD-set’, legt Westerink uit.
Het gebied moet er ook duurzamer op worden in brede zin, dus qua energie, biodiversiteit, waterkwaliteit, en de relatie tussen stad en land. ‘De toekomst is niet maakbaar, mensen zullen het zelf moeten doen, maar we kunnen wel de condities scheppen waardoor het gebied op langere termijn toekomstbestendig wordt.’
Belevingstour
Op 21 juni viert het innovatienetwerk zijn eerste verjaardag en laat aan de hand van onder meer een belevingstour de eerste resultaten zien. Het netwerk mag dan nog jong zijn, Westerink constateert al een cultuurverandering. ‘Boeren staan al niet meer met hun rug maar met hun gezicht naar de stad. Ze staan meer open voor nieuwe ideeën en de stad, en we hebben enthousiasme en creativiteit zien ontstaan. Boeren zijn ook elkaar op gaan zoeken. Zo is er bijvoorbeeld tussen biologische en niet-biologische boeren meer een wij-gevoel ontstaan.’
Veel experimenten verkeren nog in de opstartfase, onder meer omdat subsidieaanvragen veel tijd in beslag nemen. Maar het fermenteren van de eerste bokashi-hoop is inmiddels gelukt, en de drie boeren die werken aan een mobiele zuivelinstallatie hebben bijvoorbeeld inmiddels een kaasmaker gevonden.
Jouw omgeving
Hoe ziet jouw toekomst en die van het landelijk gebied waar jij in of vlakbij woont eruit? Wat zou het gebied voor jou aantrekkelijker maken? Hoe kun je helpen innoveren? Hoe ziet de verbinding tussen stad en platteland er daar over tien jaar uit? Waar ligt jouw interesse? Bij de boer, ons voedsel of landschap en natuur?
Bron artikel: Wageningen Environmental Research